Τα μέλη μιας οικογένειας επιδιώκουν να διατηρήσουν ένα σταθερό εσωτερικό περιβάλλον για να κρατούν τις ισορροπίες τους και να διαφυλάξουν τα όρια και τις αξίες τους. Ταυτόχρονα η οικογένεια εμπλουτίζεται μέσω νέων πληροφοριών που προέρχονται από τα μέλη της για να μπορεί να έλθει σε αρμονία με το εξωτερικό περιβάλλον. Σε τέτοια περίπτωση οποιαδήποτε αλλαγή είναι επιθυμητή.
Οι κλειστές οικογένειες τείνουν να ενοχοποιούν τα μέλη της όταν διαφοροποιούνται και εισάγουν αλλαγές στο σύστημα της. Οποιαδήποτε αλλαγή θεωρείται απειλή ή κίνδυνος για την ομαλή λειτουργία της. Ως αποτέλεσμα τα μέλη τείνουν να ανατρέψουν οτιδήποτε καινούργιο και να επανέλθουν στην κανονική για αυτούς λειτουργία της. Για να επιτευχθεί οποιαδήποτε αλλαγή πρέπει να αλλάξει η κουλτούρα.
Όταν ο κόσμος, η κοινωνία και η πραγματικότητα δεν είναι σύμφωνα με την δική τους άποψη τα μέλη της οικογένειας ταλαιπωρούνται και ζητούν βοήθεια να αλλάξουν καταστάσεις τις οποίες θα προσαρμόσουν στην δική τους άποψη για το πως θα έπρεπε να ήταν ο κόσμος. Μήπως θα πρέπει να αναρωτηθούν αν πρέπει αυτοί να αλλάξουν; Όσο τα μέλη δεν αλλάζουν τόσο πιο πολύ τους δυσκολεύουν οι καταστάσεις.
Πολλοί είναι οι γονείς που στην προσπάθεια τους να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αυτονομηθούν τους υπόσχονται μαγείρεμα, καθάρισμα και φροντίδα αλλά και την αμφιβολία ότι ίσως να μην τα καταφέρουν χωρίς αυτούς. Επιπλέον τους προσφέρουν και άφθονες ενοχές λες και η ανάπτυξη του ενήλικα παιδιού τους λειτουργεί ως αρνητικός παράγοντας ύπαρξης νοήματος στην ζωή τους. Μερικές φορές οι ενοχοποιήσεις είναι τόσο δυνατές που ο νέος καθυστερεί το πέταγμα του για να μην κατηγορήσει τους γονείς του για ανεπαρκή αγάπη και προτιμά να βολευτεί στην υποτιθέμενη ανεπάρκεια του. Έτσι οι καταστάσεις στην οικογένεια μένουν ως έχουν.
Απειλή υπάρχει και στις περιπτώσεις που ένα μέλος της οικογένειας διαφοροποιείται ιδεολογικά. Αλλάζει την ιστορία της οικογένειας του, σπάζοντας τους οικογενειακούς μύθους οι οποίοι μέχρι τώρα έμοιαζαν να την προστατεύουν και να διατηρούν τα αυτονόητα.
Αντίστοιχα στην περίπτωση που ένα μέλος της οικογένειας δυσλειτουργεί και ζητά θεραπεία, ένα άλλο μέλος της οικογένειας αναλαμβάνει τον ρόλο της δυσλειτουργίας της. Πολλά παιδιά καταφέρνουν να επιτύχουν σημαντικές αλλαγές σε κάποιο αναπτυξιακό στάδιο φτάνοντας όμως σε ένα στάδιο όπου να μην μπορούν να τις υπερασπιστούν αφού δεν έχουν επεξεργαστεί τις δικές τους προσωπικές δυσλειτουργίες και εμφανίζονται όταν γίνουν και αυτοί γονείς. Κλασικό παράδειγμα νεαρών μητέρων που ενώ κατηγορούσαν με παράπονο τις δικές τους μητέρες φτάνουν να συμπεριφέρονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.
Όσο πιο νωρίς με ένα εποπτικό τρόπο δώσουμε πρωτοβουλίες και υπευθυνότητες στα παιδιά μας, τόσο πιο γρήγορα θα αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, θα διαχειριστούν καλύτερα την απώλεια αποχωρισμού από τους γονείς και θα αντιμετωπίσουν γενναία δυσκολίες που θα αντιμετωπίσουν στην εξέλιξη της ζωής τους. Στην αντίθετη περίπτωση θα μεγαλώσουμε παιδιά άβουλα με γονείς που τα κάνουν όλα για αυτά, και θα αντιμετωπίζουν την ζωή μέσα από μια ανώριμη συναισθηματική ματιά καθηλωμένα σε αναπτυξιακά στάδια μικρότερων ηλικιών.
Ας γίνουμε λοιπόν συνοδοιπόροι στην αγωνία, δυσκολία και αδυναμία των παιδιών μας για αυτονόμηση και ας τους συνοδεύσουμε στις όποιες κατακτήσεις ή εισόδους νέων απαιτητικών περιοχών της ζωής τους.
Μαρία Λεωνίδου, Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Θεραπεύτρια.
Anakoufisis- Psychotherapy & Counseling 